Η συμβολή της ΠΕΟ στην γέννηση του κυπριακού θεάτρου…
Δουλεύοντας μέσα σε δύσκολες συνθήκες , οι πρωτοπόροι αγωνιστές της δεκαετίας του 1920 και του 1930, κατανοούσαν , πως για να πετύχει καλύτερα η οργανωτική και αγωνιστική προσπάθεια έπρεπε να συνδυάζουν την πνευματική και πολιτική διαπαιδαγώγηση των εργαζομένων και την πολιτιστική τους καλλιέργεια. Κατανοώντας την σπουδαιότητα του θεάτρου σαν μέσο πνευματικής και ψυχικής καλλιέργειας πλατιών μαζών των εργαζομένων, από τα πρώτα χρόνια λειτούργησε το συντεχνιακό θέατρο, οι χορωδίες με το εργατικό και πολιτικό τραγούδι.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες, για να δημιουργηθεί μια καλλιτεχνική κίνηση χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια και επίμονη δουλειά. Πρώτα ήταν απαραίτητο να εξευρεθεί το κατάλληλο πρόσωπο που θα αναλάμβανε τη διδασκαλία των θεατρικών έργων , ώστε η παρουσίαση τους στην σκηνή να ικανοποιεί σε κάποιο βαθμό τον θεατή και παράλληλα με την πάροδο του χρόνου να δημιουργηθεί ένας αριθμός στελεχών για να βοηθήσουν στην επέκταση της καλλιτεχνικής κίνησης εκτός από τις πόλεις και στα χωριά.
Δεύτερη σημαντική δυσκολία ήταν η εξεύρεση του γυναικείου δυναμικού, αλλά και του ανθρώπινου γενικότερα. Η απειρία των πρώτων « καλλιτεχνών» ήταν δύσκολη γιατί η προκατάληψη που υπήρχε για την εμφάνιση της γυναίκας στη σκηνή και που σύμφωνα με τις συντηρητικές αντιλήψεις ήταν ανήθικη πράξη και για να ξεπεραστούν χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια.
Ένα άλλο πρόβλημα ήταν και η εξασφάλιση αιθουσών για τις καλλιτεχνικές εμφανίσεις, το οικονομικό, ακόμη και η λογοκρισία από τους Βρεττανούς- για να δοθεί άδεια σε ένα θεατρικό έργο να ανεβαστεί έπρεπε πριν από την πρεμιέρα να λογοκριθεί από εκπρόσωπο της κυβέρνησης.
Στα πρώτα χρόνια στην Λευκωσία με παράκληση των συντεχνιών, ο τότε γνωστός ηθοποιός Άγγελος Βάζας ανάλαβε να βοηθήσει σαν καλλιτεχνικός διευθυντής και δάσκαλος του Ερασιτεχνικού Ομίλου των Συντεχνιών Λευκωσίας.
Η ευσυνειδησία των πρώτων καλλιτεχνών και η πραγματικά δημιουργική και επιμελημένη δουλειά του Βάζα, έφεραν τα πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Εμφανίστηκαν στη σκηνή αρκετά θεατρικά έργα. Στην αρχή με μικρότερες καλλιτεχνικές αξιώσεις και αργότερα με μεγαλύτερες. Το θεατρόφιλο κοινό από εργαζόμενους ενθουσιάζει τους καλλιτέχνες. Μερικά θεατρικά έργα εμφανίζονταν και εκτός Λευκωσίας σε άλλες κωμοπόλεις ή χωριά.
Παράλληλα, ο παράγοντας της άμιλλας προώθησε τις προσπάθειες για την ίδρυση καλλιτεχνικών ομίλων σε όλες τις πόλεις και στα χωριά. Παρά την ολοήμερη σκληρή δουλειά για το μεροκάματο, οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες και συνάμα δάσκαλοι, θυσίαζαν τα Σαββατοκύριακα τους, πηγαίνοντας με ποδήλατα ή πεζοί στα χωριά για να βοηθήσουν τοπικούς ομίλους.
Για το λόγο αυτό, η ΠΕΟ θεωρείται ένας από τους βασικότερους παράγοντες που πρωτοπόρησε στην δημιουργία της θεατρικής κίνησης στην Κύπρο. Από τις προσπάθειες της αυτές θα «γεννηθεί» αργότερα ο Προμηθέας ( 1944) και διάφοροι άλλοι ημιεπαγγελματικοί θίασοι που έθεσαν τις βάσεις του σημερινού επαγγελματικού θεάτρου.
Επιμέλεια- Έρευνα : Mari-constance Constantinou