ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΄ΕΤΟΣ 2012 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟ ΓΗΡΑΝΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

Oμιλία Κώστα Σκαρπάρη Γ.Γρ. ΕΚΥΣΥ

Θέμα: Η συμβολή των Συντεχνιών στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των Ατόμων της Τρίτης Ηλικίας

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Κατ’ αρχήν επιτρέψετε μου να ευχαριστήσω και να συγχαρώ  θερμά τις υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, οι οποίες διοργανώνουν το σεμινάριο αυτό, που θα ασχοληθεί με την ανεξάρτητη διαβίωση, την κοινωνική συμμετοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών.

Το σεμινάριο διοργανώνεται με την ευκαιρία του Ευρωπαϊκού ΄Ετους Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών και στόχος του είναι όπως αναφέρεται στη πρόσκληση που πήραμε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την συμβολή των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στη κοινωνία. Επιδιώκεται επίσης η ενθάρρυνση των φορέων χάραξης πολιτικής και των ενδιαφερομένων μερών σε όλα τα επίπεδα ώστε να αναλάβουν δράση για να δημιουργηθούν καλύτερες ευκαιρίες για ενεργό συμμετοχή των ηλικιωμένων. Ακόμη επιδιώκεται η ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών.

Στη δική μου παρέμβαση θα προσπαθήσω σε συντομία να παρουσιάσω την συμβολή του Συνδικαλιστικού Κινήματος στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των Ανθρώπων της Τρίτης Ηλικίας.

Φίλοι και φίλες, όπως είναι γνωστό, στη Κύπρο πριν από το 1957 δεν υπήρχε σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων και κατά συνέπεια οι συνταξιούχοι μας δεν είχαν κανένα εισόδημα όταν συνταξιοδοτούνταν. Πριν από το 1957 στη Κύπρο ήταν σύνηθες να βλέπεις συνταξιούχους να ζητιανεύουν ή ακόμη να παίρνουν στα δικαστήρια τα παιδιά τους για να εξασφαλίσουν απόφαση του δικαστηρίου που να τα υποχρεώνει  να δίνουν ένα πιάτο φαγητό στους γονείς τους.

Με κοινούς αγώνες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που έγιναν πριν από το 1957 το συνδικαλιστικό κίνημα υποχρέωσε την αποικιακή κυβέρνηση να ιδρύσει το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή στις 7 του Γενάρη του 1957.

Συγκρίνοντας το τί υπήρχε πριν από το 1957 και τί υπάρχει σήμερα, εκτιμούμε ότι οι συνταξιούχοι της Κύπρου έχουν περάσει μια πολύ δύσκολη διαδρομή, που ήταν γεμάτη αγώνες . Όμως παρόλα τα εμπόδια που συνάντησαν, με την καθοδήγηση του συνδικαλιστικού κινήματος, κατάφεραν να αλλάξουν ριζικά το βιοτικό τους επίπεδο και την ποιότητα ζωής τους.

Αν συγκρίνουμε τί υπήρχε ή δεν υπήρχε πριν από το 1957, τί έγινε με την ίδρυση του πρώτου Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων στις 7 Ιανουαρίου 1957 και την περαιτέρω βελτίωση του το 1980 με το Αναλογικό Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπως επίσης και πολλά άλλα δικαιώματα που κατακτήσαμε διαπιστώνουμε ότι έχουμε πετύχει τη ριζική αλλαγή των  δεδομένων προς το καλύτερο.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι πρώτες συντάξεις το 1957 ήταν £5 τον μήνα, το 1973 ήταν ακόμα £5,70, το 1980 που έγινε το Αναλογικό Σχέδιο ήταν £16 ενώ φέτος το 2012 με βάση και τον νέο σχέδιο ενίσχυσης των συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα, η κατώτατη σύνταξη ξεπερνά τα €500, δηλαδή σε νοικοκυριό δύο ατόμων το οικογενειακό εισόδημα ξεπερνά τα €1000 τον μήνα.

Όσοι έχουν εισφέρει και στο Αναλογικό Σχέδιο η σύνταξη τους είναι πολύ ψηλότερη. Έχουμε συντάξεις των €950, των €1000, των €1100, €1200 μέχρι και €2126 τον μήνα με σύνολο 3 εξαρτωμένων.

Σε ότι αφορά τα άλλα δικαιώματα των συνταξιούχων αναφέρω τα εξής:

Οι συντάξεις αυξάνονται κάθε Γενάρη ύστερα από μελέτη του Αναλογιστή του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, η οποία βασίζεται στη αύξηση των μισθών των εργαζομένων.

Η ΑΤΑ παραχωρείται 2 φορές τον χρόνο (Γενάρη και Ιούλιον).

Παραχωρείται 13^η σύνταξη.

Παραχωρείται η κοινωνική κάρτα στους συνταξιούχους με βασικό δικαίωμα την δωρεάν διακίνηση τους με τα λεωφορεία.

Παραχωρείται διπλή σύνταξη γήρατος και χηρείας στις χήρες που έχουν και δικές τους εισφορές.

Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Παραχωρείται η αντισταθμιστική χορηγία.

Παραχωρείται η κοινωνική σύνταξη και σε επαναπατρισθέντες προερχόμενους από χώρες της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης νοουμένου ότι δεν έχουν από άλλη πηγή σύνταξη.

Εξασφάλιση της ευρωπαϊκής κάρτας νοσηλείας.

Το δικαίωμα σε επιστροφή της φορολογίας για την άμυνα που γίνεται επί των τόκων στη πηγή (από το 15% επιστρέφεται το 12%)σε όσους έχουν εισόδημα κάτω των €12000).

Φίλοι και φίλες,

Τα τελευταία χρόνια παρόλον ότι η Διεθνής Κοινότητα βιώνει τη χειρότερη οικονομική κρίση από το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο την οποία οικονομικοί παράγοντες  συγκρίνουν με την μεγαλύτερη οικονομική κρίση του 1929, εντούτοις είχαμε σημαντικές νέες επιτυχίες για τους συνταξιούχους μας. Αρκετά βασικά αιτήματα των συνταξιούχων και των οργανώσεων μας έχουν ικανοποιηθεί.

Συγκεκριμένα έγινε ένα σημαντικό βήμα ώστε να ικανοποιηθεί το αίτημα μας να φθάσουμε σε σημείο να μην υπάρχουν συνταξιούχοι που να έχουν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας. Το 2010 με αναδρομική ισχύ από τον Δεκέμβρη του 2009 εφαρμόστηκε στη Κύπρο Σχέδιο Ενίσχυσης των συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα.

Συγκεκριμένα 55.000 περίπου συνταξιούχοι, οι οποίοι έχουν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας πήραν σημαντικές αυξήσεις που στην περίπτωση του ενός ατόμου κυμαίνονται από €650 μέχρι €800 τον χρόνο και στη περίπτωση των 2 ατόμων από €975 μέχρι €1200 τον χρόνο. Επίσης παραχωρήθηκε για πέμπτη  συνεχή χρονιά με στοχευμένο τρόπο  σε 70 περίπου χειλάδες συνταξιούχος το πασχαλινό επίδομα.

Με την εισαγωγή του Σχεδίου ενίσχυσης των συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα και τις ετήσιες αυξήσεις τα τελευταία 5 χρόνια οι συνταξιούχοι που έχουν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας αύξησαν τα εισοδήματα του πέραν του 30% ενώ οι υπόλοιποι πέραν του 15%.

Ακόμη όπως είναι γνωστό από την 1/1/2009 συστάθηκε ένα νέο τμήμα στο Υπουργείο Εργασίας –το τμήμα κοινωνικής ενσωμάτωσης ατόμων με αναπηρίες, το οποίο έχει αναλάβει ως ο Κεντρικός Φορέας την διαμόρφωση, το συντονισμό, την υλοποίηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των πολιτικών για τα άτομα με αναπηρίες. Έτσι λοιπόν για ενημέρωση σας, σας αναφέρω ότι ανεξαρτήτως εισοδημάτων και ηλικίας και συνταξιούχοι που είναι παραπληγικοί ή τετραπληγικοί δικαιούνται επίδομα φροντίδας €350 ή €854,30 το μήνα αντίστοιχα, ώστε αυτά να μπορούν να εξασφαλίσουν υπηρεσίες περιποίησης, πρακτικής βοήθειας και εξυπηρέτησης.

Στο τομέα της υγείας έγιναν βήματα προόδου, ωστόσο από το γεγονός ότι το 85-90% του κυπριακού λαού δικαιούται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και όλοι αποτείνονται στα κρατικά νοσηλευτήρια, παρατηρείται το φαινόμενο των καθυστερήσεων στο τομέα της εξυπηρέτησης. Γι’ αυτό λοιπόν μέχρι να εφαρμοστεί το ΓΕΣΥ χρειάζεται να παρθούν πρόσθετα μέτρα για ξεπέρασμα των δυσκολιών αυτών, με συνέχιση των υπερωριών και άλλων πρακτικών.

Οι πιο σημαντικές αποφάσεις, οι οποίες αποτελούν νέο σταθμό στη πορεία εφαρμογής και λειτουργίας του Σχεδίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι η διασφάλιση της βιωσιμότητας του Ταμείου. Συγκεκριμένα, σε περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, όπου σε άλλες χώρες αφαιρούνται δικαιώματα από τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, χρεοκοπούν Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή αυξάνουν τα όρια συνταξιοδότησης για να παραμείνουν βιώσιμα, στη Κύπρο ακολουθήσαμε διαφορετική πορεία.

Στη Κύπρο, ένα πάγιο αίτημα που είχε το συνδικαλιστικό κίνημα και οι Οργανώσεις μας για να ληφθούν μέτρα για την διασφάλιση της βιωσιμότητας του Τ.Κ.Α.   και να δημιουργηθεί πραγματικό αποθεματικό του Ταμείου γίνεται πραγματικότητα. Η  Κυβέρνηση  και ειδικά η Υπουργός Εργασίας όπως είναι γνωστό, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους κατέληξαν σε συμφωνία με την οποία διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του Τ.Κ.Α. για τις επόμενες γενιές . Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι ότι η διασφάλιση της βιωσιμότητας γίνεται όχι με μείωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, ούτε με μείωση των συντάξεων, ούτε με αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης,  αλλά με μια μικρή  σταδιακή αύξηση των εισφορών. Διαφοροποιούνται ακόμη κάποιες πρόνοιες της νομοθεσίας σε ότι αφορά τις πιστώσεις, τις προϋποθέσεις για θεμελίωση του δικαιώματος για σύνταξη, η κατάργηση του δικαιώματος λήψης ανεργιακού επιδόματος σε όσους αφυπηρετούν κανονικά ή πρόωρα και οι οποίοι είναι δικαιούχοι επαγγελματικών σχεδίων σύνταξης όπως είναι π.χ. οι δημόσιοι υπάλληλοι κ.α.

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι διανύουμε περίοδο με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, εντούτοις έγιναν βήματα προόδου στη δημιουργία πραγματικού αποθεματικού του Τ.Κ.Α.

Ακόμη μια σημαντική τροποποίηση της νομοθεσίας η  οποία επενεργεί προς όφελος του Τ.ΚΑ. είναι η μείωση της εισφοράς για την άμυνα επί των τόκων που λαμβάνει το Ταμείο από 10% που ήταν σε 3% (από 1/1/2009). (Τώρα είναι από 15% σε 3%).

Νέες βελτιώσεις είχαμε και για τους πολεμιστές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την αύξηση της μηνιαίας χορηγίας από τα €80 στα €120 το μήνα και η μεταβίβαση στη σύζυγο σε περίπτωση θανάτου τους.

Ακόμη, πρόοδος έγινε και στη πληρωμή του επιδόματος για τους τυφλούς η οποία  από το Ιούνιο του 2009 πληρώνεται κάθε μήνα και αναθεωρείται κάθε χρόνο με βάση την αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή.

Βελτιώθηκαν επίσης τα ωφελήματα που προκύπτουν από την κοινωνική κάρτα και καλύπτονται περίπου 110 χιλιάδες συνταξιούχοι οι οποίοι  με βάση το νέο συγκοινωνιακό δίκτυο που εφαρμόστηκε πρόσφατα εξυπηρετούνται καλύτερα στο τομέα της διακίνησης τους.

Στους τομείς της ψυχαγωγίας, αναψυχής και ενεργούς συμμετοχής των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας ως οργανώσεις των Συνταξιούχων και ως Συνδικαλιστικό Κίνημα έχουμε πετύχει αρκετά (Λέσχες Ηλικιωμένων, συμμετοχή στα αναπαυτήρια των Συντεχνιών,  διοργάνωση εκδρομών τόσον στη Κύπρο όσον και στο εξωτερικό,  διοργάνωση φεστιβάλ, κρουαζιέρων κ.α).

Τελειώνοντας την σύντομη αυτή παρέμβαση μου, εκτιμώ ότι η μεγάλη και δύσκολη διαδρομή που έχουν διανύσει οι συνταξιούχοι μας κάτω από την καθοδήγηση του Συνδικαλιστικού Κινήματος και των Οργανώσεων των Συνταξιούχων και της Βουλής των Γερόντων, έχουν καταφέρει να πετύχουν σημαντικές επιτυχίες. Το πιο βασικό ωστόσο επίτευγμα είναι τα γερά θεμέλια  που έχουν βάλει με το κόπο, τον ιδρώτα και σε πολλές φορές με το αίμα τους τα οποία αποτελούν εγγύηση για νέες επιτυχές. Για μια καλύτερη ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων μας στους οποίους ως κοινωνία οφείλουμε ακόμη αρκετά. Οφείλουμε ως κοινωνία να διασφαλίσουμε και να βελτιώσουμε το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και όλες τις μέχρι σήμερα επιτυχίες.

Και να θυμόμαστε κάτι σημαντικό. Όλες οι επιτυχίες, όλα τα δικαιώματα που έχουν κερδιθεί μεταφέρονται όπως την κληρονομιά στα παιδιά και στα εγγόνια μας.

Γι’ αυτό η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών είναι όσο ποτέ αναγκαία.

29/6/2012